Limbik Sistem Nedir?

Limbik Sistem

• 

Limbik sistem, talamusun her iki yanında, serebrumun hemen altında yer alan, karmaşık bir yapı kümesidir. Hipotalamus, hipokampus, amigdala ve diğer yakın bölgeleri içerir. Duygusal yaşamımızdan birincil derecede sorumludur ve anıların oluşumuyla çok ilgisi vardır. Bu çizimde, limbik sistemi görüyoruz. Limbik sistemin gösterilen kısmı, talamusun sol tarafı boyunca (hipokampus ve amigdala) ve talamusun (hipotalamus) hemen önündedir.

Hipotalamus

• 

Hipotalamus, üçüncü ventrikülün her iki tarafında, talamusun hemen altında bulunan beynin küçük bir parçasıdır. (Ventriküller, beyin omurilik sıvısı ile dolu olan ve omurgadaki sıvıya bağlanan beyin bölgeleridir.) Optik sinirin iki yolunun hemen içinde ve hipofiz bezinin hemen üstünde (ve yakından bağlantılı) bulunur.

Hipotalamus beynin en işlek kısımlarından biridir. Esas olarak homeostaz ile ilgilidir. Homeostaz, bir şeyi, belirli bir “ayar noktasına” döndürme sürecidir. Bir termostat gibi çalışır: Odanız çok soğuduğunda, termostat bu bilgiyi fırına iletir ve açar. Odanız ısındıkça ve sıcaklık belirli bir noktayı aştığında, fırına kapanmasını söyleyen bir sinyal gönderir.

Hipotalamus, açlığınızı, susuzluğunuzu, acıya tepkinizi, zevk seviyenizi, cinsel doyumunuzu, öfkenizi, saldırgan davranışınızı ve daha fazlasını düzenlemekten sorumludur. Aynı zamanda, otonom sinir sisteminin, işleyişini de düzenler. bu durum, duygusal koşullara yanıt olarak nabız, kan basıncı, nefes alma ve uyarılma gibi şeyleri düzenlediği anlamına gelir.

Hipotalamus, çeşitli kaynaklardan bilgi alır. Vagus sinirinden kan basıncı ve bağırsağın gerginliği, (yani midenizin ne kadar dolu olduğu) hakkında bilgi alır. Beyin sapındaki, retiküler oluşumdan, cilt ısısı hakkında bilgi alır. Optik sinirden ışık ve karanlık hakkında bilgi alır. Ventrikülleri kaplayan, olağandışı nöronlardan, kusmaya neden olan toksinler dahil olmak üzere, beyin omurilik sıvısının içeriği hakkında bilgi alır. Limbik sistemin diğer bölümlerinden ve koku alma, koku sinirlerinden de yemek yeme ve cinselliği düzenlemeye yardımcı olan bilgiler alır. Hipotalamusta ayrıca, iyon dengesi ve kanın sıcaklığı hakkında bilgi veren, kendine ait bazı reseptörleri vardır.

Daha yeni keşiflerden birinde, aşırı yemek yediğimizde, yağ hücreleri tarafından, salınan leptin adı verilen bir protein var gibi görünüyor. Hipotalamus görünüşe göre kan dolaşımındaki leptin seviyelerini algılar ve iştahı azaltarak yanıt verir. Görünüşe göre bazı insanların, leptin üreten bir gende mutasyonu var ve vücutları hipotalamusa, yeterince besine sahip olduklarını söyleyemiyor. Bununla birlikte, bütün fazla kilolu insanlar bu mutasyona sahip değildir, bu yüzden, halen yapılmakta olan birçok araştırma vardır.

Hipotalamus, vücudun geri kalanına iki şekilde talimat gönderir. Birincisi, otonom sinir sistemiyle ilgilidir. Bu, hipotalamusun kan basıncı, kalp atış hızı, nefes alma, sindirim, terleme ve tüm sempatik ve parasempatik işlevler gibi şeylerin, nihai kontrolüne sahip olmasını sağlar.

Hipotalamusun, bu işleri kontrol etmesinin diğer yolu, hipofiz bezidir. Sinirsel ve kimyasal olarak hipofizle bağlantılıdır ve bu da salgılama faktörleri adı verilen hormonları, kan dolaşımına pompalar. Bildiğiniz gibi, hipofiz bezi “ana bezdir” ve bu hormonlar, büyüme ve metabolizmanın düzenlenmesinde hayati önem taşır.

Hipokampüs

• 

Hipokampüs, amigdaladan geriye doğru kıvrılan, iki “boynuzdan” oluşur. Şu anda (kısa süreli bellekte) “zihninizde olan” şeyleri, uzun vadede hatırlayacağınız şeylere, (uzun süreli bellek) dönüştürmenizde çok önemlidir. Hipokampüs hasar görürse, kişi yeni anılar oluşturamaz ve bunun yerine, hasarın öncesindeki eski anılara dokunulmamış olsa bile, deneyimledikleri her şeyin kaybolduğu, garip bir dünyada yaşar! Bu çok talihsiz durum, Memento (Akıl Defteri) filminde ve daha hafif dramlı bir film olan 50 First Dates’te (İlk 50 Öpücük) oldukça doğru bir şekilde tasvir edilmiştir.

Amigdala

• 

Amigdala, hipokampüsün alt ucunda, talamusun her iki yanında bulunan, badem şeklinde iki nöron kütlesidir. Elektriksel olarak uyarıldığında, hayvanlar saldırganlıkla tepki verir. Ve eğer amigdala kaldırılırsa, hayvanlar çok evcilleşir ve daha önce öfkeye neden olacak şeylere artık tepki vermez. Ancak öfkeden daha fazlası var: Hayvanlar üzerinde, amigdala kaldırılırsa, başka türlü korkuya ve hatta cinsel tepkilere neden olacak uyaranlara da kayıtsız kalırlar.

Limbik Sistemle İlgili Bölgeler

• 

Limbik sisteme yakın yapılarda, hipotalamus, hipokampüs ve amigdalanın yanı sıra ona yakından bağlantılı başka bölgeler de vardır. Singulat girus, serebrumun limbik sisteme en yakın, korpus kolosumunun hemen üzerinde bulunan bölümüdür. Talamustan, hipokampüse bir yol sağlar. Dikkatinizi, duygusal açıdan önemli olaylara odaklamaktan, hatıraları koku ve acı ile ilişkilendirmekten, sorumlu gibi görünmektedir.

Beyin sapının ventral tegmental bölgesi, (talamusun hemen altında) zevkten sorumlu gibi görünen, dopamin yollarından oluşur. Buradan, hasar gören insanlar, hayattan zevk almakta güçlük çekiyorlar ve genellikle alkole, uyuşturucuya, tatlılara ve kumara yöneliyorlar.

Bazal gangliya (kaudat çekirdek, putamen, globus pallidus ve substantia nigra dahil) limbik sistemin üzerinde ve yanlarında bulunur. Üstlerindeki korteks ile sıkıca bağlanır. Tekrarlayan davranışlardan, deneyimleri ödüllendirmekten ve dikkati odaklamaktan sorumludurlar.

Ön lobların, motor bölgenin önünde bulunan kısmı olan, prefrontal korteks de limbik sistemle yakından bağlantılıdır. Görünüşe göre, gelecek hakkında düşünme, planlar yapma ve eyleme geçmeye dahil olmanın yanı sıra, ventral tegmental alanla, aynı dopamin yollarında yer alıyor gibi görünüyor. Zevk ve bağımlılıkta rol oynuyor.

Otonom Sinir Sistemi

• 

Sinir sisteminin duygusal yaşamımızda özellikle güçlü bir rolü olan ikinci bölümü, otonom sinir sistemidir. Otonom sinir sistemi, esas olarak birbirine zıt olarak çalışan iki bölümden oluşur. Birincisi, omurilikte başlayan ve vücudun çeşitli bölgelerine giden sempatik sinir sistemidir. İşlevi, bedeni “savaş ya da kaç”, yani tehlikeden kaçma ya da şiddete hazırlanma ile ilişkili şiddetli faaliyetler için hazırlamak gibi görünmektedir.

Sempatik sinir sisteminin aktivasyonu aşağıdaki etkilere sahiptir:

• Göz bebeklerinizi büyütür.
• Göz kapaklarınızı açar.
• Ter bezlerinizi uyarır.
• Büyük kaslardaki kan damarlarınızı genişletir.
• Vücudun geri kalanındaki kan damarlarınızı daraltır.
• Kalp atış hızınızı artırır.
• Akciğerlerin bronşiyal tüplerini açar.
• Sindirim sistemindeki salgıları engeller.

En önemli etkilerinden biri, adrenal bezlerin (böbreklerin üzerinde bulunan) epinefrin (adrenalin olarak da bilinir) kan dolaşımına salınmasına neden olmasıdır. Epinefrin, vücudun çeşitli bölümlerinin, sempatik sinir sistemiyle hemen hemen aynı şekilde tepki vermesine neden olan, güçlü bir hormondur. Kan dolaşımında olması, etkilerini durdurması için biraz daha uzun sürer. Bu nedenle, üzüldüğünüzde, kendinizi tekrar sakinleştirebilmeniz biraz zaman alır.
Sempatik sinir sistemi, çoğunlukla iç organlardan kaynaklanan, ağrıyla ilgili bilgileri de alır. Organ ağrısı hakkında bilgi taşıyan sinirler, genellikle vücudun daha fazla yüzey alanından, gelen ağrılar hakkında bilgi taşıyan, aynı sinirler boyunca, seyahat ettikleri için bilgiler bazen kafalarımızı karıştırır. Buna “yönlendirilmiş ağrı” denir ve en iyi bilinen örnek, bazı kişilerin kalp krizi geçirirken sol omuz ve kolda hissettiği ağrıdır.

Otonom sinir sisteminin diğer kısmı, parasempatik sinir sistemi olarak adlandırılır. Kökleri beyin sapında ve belin omuriliğinde bulunur. İşlevi, bedeni sempatik sinir sisteminin içine soktuğu acil durumdan geri döndürmektir.

Parasempatik uyarılmanın bazı ayrıntıları şunları içerir:

• Öğrencilerin daralması. (Sınav Stresi)
• Tükürük bezlerinin aktivasyonu.
• Mide salgılarını uyarmak.
• Bağırsakların aktivitesini uyarmak.
• Akciğerlerdeki salgıları uyarmak.
• Bronşiyal tüpleri daraltmak.
• Azalan kalp atış hızı.

Parasempatik sinir sisteminin bazı duyusal yetenekleri de vardır: Kan basıncı, kandaki karbondioksit seviyeleri gibi bilgiler hakkında bilgi alır.
Aslında otonom sinir sisteminin, çok sık bahsetmediğimiz bir parçası daha var: Enterik sinir sistemi. Bu, midenin aktivitesini düzenleyen bir sinir kompleksidir. Mideniz hastalandığında, sinirlendiğinizde veya aşk gibi duygular hissettiğinizde, midenizdeki kelebekler hakkında enterik sinir sistemini suçlayabilirsiniz.

Anlayacağınız üzere, Limbik sistem vücudunuzu düzenler. Aslan Yelesi Mantarı, Sinir büyüme faktörünün (NGF) hızlı tekrarlanmasını sağladığından, Limbik sistemdeki bulunan bölgeler için oldukça faydalı etkileri vardır.