Epilepsi Hastalığı Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Epilepsi Nedir?

Epilepsi, provoke edilmemiş, (yani ateş, baş ağrısı, ilaç kullanımı veya uykusuzluk gibi bilinen bir sebep olmaksızın geçirilen nöbetler) tekrarlayan nöbetlere neden olan kronik bir hastalıktır. Nöbet, beyinde ani bir elektriksel aktivite dalgasıdır.

İki ana nöbet türü vardır. Genelleştirilmiş nöbetler, tüm beyni etkiler. Odak veya kısmi nöbetler, beynin yalnızca bir bölümünü etkiler.

Hafif bir nöbetin tanınması zor olabilir. Farkındalığınızın olmadığı birkaç saniye sürebilir.

Daha güçlü nöbetler, spazmlara ve kontrol edilemeyen kas seğirmelerine neden olabilir ve birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürebilir. Daha güçlü bir nöbet sırasında, bazı insanların kafası karışır veya bilincini kaybeder. Daha sonra bunun olduğuna dair, hiçbir anınız olmayabilir.

Nöbet geçirmenizin birkaç nedeni vardır. Bunlar şunları içerir:

• Yüksek ateş.
• Kafa travması.
• Çok düşük kan şekeri.
• Alkol yoksunluğu.

Dünyada 65 milyon epilepsi hastası olduğu tahmin edilmektedir. Her yıl yaklaşık 2,4 milyon yeni epilepsi hastası eklenmektedir. Ülkemizde de bu sayı 750 bin civarındadır.

Herkes epilepsi hastalığına yakalanabilir, ancak daha çok küçük çocuklarda ve yaşlı yetişkinlerde görülür. Erkeklerde, kadınlara göre biraz daha fazla görülür.

Epilepsinin tedavisi yoktur, ancak hastalık ilaçlar ve diğer stratejilerle yönetilebilir.

Epilepsinin Belirtileri Nelerdir?

Nöbetler, epilepsinin ana semptomudur. Belirtiler kişiden kişiye ve nöbet tipine göre farklılık gösterir.

Odak (kısmi) nöbetler; Basit bir kısmi nöbet, bilinç kaybını içermez. Belirtiler şunları içerir:

• Tat, koku, görme, duyma veya dokunma duyusunda değişiklikler.
• Baş dönmesi.
• Uzuvlarda karıncalanma ve seğirme.
• Karmaşık kısmi nöbetler, farkındalık veya bilinç kaybını içerir.

Diğer semptomlar şunları içerir:

• Boş boş bakmak.
• Tepkisizlik.
• Tekrarlayan hareketler yapmak.
• Genelleştirilmiş nöbetler.

Genelleştirilmiş nöbetler tüm beyni kapsar. Altı türü vardır:

• Eskiden “petit mal nöbetleri” olarak adlandırılan absans nöbetleri, boş bir bakışa neden olur. Bu tip nöbetler, ayrıca dudak şapırdatma veya göz kırpma gibi, tekrarlayan hareketlere neden olabilir. Ayrıca genellikle kısa bir farkındalık kaybı olur.
• Tonik nöbetler kas sertliğine neden olur.
• Atonik nöbetler, kas kontrolünün kaybına neden olur ve aniden düşmenize neden olabilir.
• Klonik nöbetler yüz, boyun ve kolların tekrarlayan, sarsıntılı kas hareketleriyle karakterizedir.
• Miyoklonik nöbetler, kolların ve bacakların kendiliğinden hızlı seğirmesine neden olur.

Tonik-klonik nöbetler “grand mal nöbetler” olarak adlandırılırdı. Belirtiler şunları içerir:

• Vücudun sertleşmesi.
• Titreyen.
• Mesane veya bağırsak kontrolü kaybı.
• Dil ısırmak.
• Bilinç kaybı.
• Bir nöbet geçirdikten sonra, nöbet geçirdiğinizi hatırlamayabilirsiniz veya birkaç saat hafifçe hasta hissedebilirsiniz.

• 

Epileptik Nöbeti Neler Tetikler?

Bazı insanlar, nöbetleri tetikleyebilecek şeyleri veya durumları belirleyebilir.

En sık bildirilen tetikleyicilerden birkaçı şunlardır:

• Uyku eksikliği.
• Hastalık veya ateş.
• Stres.
• Parlak ışıklar, yanıp sönen ışıklar veya desenler.
• Kafein, alkol, ilaçlar veya uyuşturucular.
• Öğün atlamak, aşırı yemek veya belirli gıda maddeleri.
• Tetikleyicileri belirlemek, her zaman kolay değildir. Tek bir olay, her zaman bir şeyin, tetikleyici olduğu anlamına gelmez. Genellikle, bir nöbeti tetikleyen faktörlerin kombinasyonudur.

Tetikleyicilerinizi bulmanın iyi bir yolu, nöbet günlüğü tutmaktır. Her nöbetten sonra aşağıdakilere dikkat edin:

• Gün ve saat.
• Hangi aktiviteye dahil olduğun.
• Etrafında neler oluyor.
• Olağandışı manzaralar, kokular veya sesler
• sıradışı stresler.
• Ne yiyordun ya da yemekten bu yana ne kadar zaman geçti.
• Yorgunluk seviyen ve önceki gece ne kadar iyi uyudun.
• İlaçlarınızın, işe yarayıp yaramadığını belirlemek için nöbet günlüğünüzü de kullanabilirsiniz. Nöbetinizden hemen önce ve hemen sonra nasıl hissettiğinizi ve herhangi bir yan etkiyi not edin.

Doktora gittiğinizde, günlüğü yanınızda götürün. İlaçlarınızı ayarlamakta veya diğer tedavileri araştırmakta faydalı olabilir.

• 

Epilepsi Kalıtsal Mıdır?

Epilepsi ile ilgili 500 kadar gen olabilir. Genetik, ayrıca size doğal bir “nöbet eşiği” sağlayabilir. Düşük bir nöbet eşiği miras alırsanız, nöbet tetikleyicilerine karşı daha savunmasız olursunuz. Daha yüksek bir eşik, nöbet geçirme olasılığınızın, daha düşük olduğu anlamına gelir.

Epilepsi bazen ailelerde olur. Yine de, durumu miras alma riski oldukça düşüktür. Epilepsili çoğu ebeveynin epilepsili çocuğu yoktur.

Genel olarak, 20 yaşına kadar epilepsi gelişme riski, yaklaşık yüzde 1 veya her 100 kişide 1’dir. Genetik bir nedene bağlı, epilepsili bir ebeveyniniz varsa, riskiniz yüzde 2 ila 5 arasında bir yere yükselir.

Ebeveyninizin felç veya beyin hasarı gibi başka bir nedene bağlı epilepsisi varsa, bu epilepsi geliştirme şansınızı etkilemez.

Tüberoskleroz ve nörofibromatoz gibi bazı nadir durumlar, nöbetlere neden olabilir. Bunlar ailelerde ortaya çıkabilecek koşullardır.

Epilepsi, çocuk sahibi olma becerinizi etkilemez. Ancak bazı epilepsi ilaçları, doğmamış bebeğinizi etkileyebilir. İlaçlarınızı almayı bırakmayın, ancak hamile kalmadan önce veya hamile olduğunuzu öğrenir öğrenmez, doktorunuzla konuşun.

Epilepsi hastasıysanız ve bir aile kurmak konusunda endişeleriniz varsa, bir genetik danışmanla görüşme ayarlamayı düşünün.

Epilepsiye Ne Sebep Olur?

Epilepsili 10 kişiden 6’sının nedeni belirlenemiyor. Çeşitli şeyler nöbetlere neden olabilir.

Olası nedenler şunları içerir:

• Travmatik beyin hasarı.
• Beyin hasarından sonra beyinde yara izi. (travma sonrası epilepsi)
• Ciddi hastalık veya çok yüksek ateş.
• 35 yaş üstü kişilerde epilepsinin önde gelen nedeni olan inme.
• Diğer damar hastalıkları.
• Beyne oksijen eksikliği.
• Beyin tümörü veya kisti.
• Demans veya Alzheimer hastalığı.
• Annede uyuşturucu kullanımı, doğum öncesi yaralanma, beyin malformasyonu veya doğumda oksijen eksikliği.
• AIDS ve menenjit gibi bulaşıcı hastalıklar.
• Genetik ya da gelişimsel bozukluklar veya nörolojik hastalıklar.

Kalıtım, bazı epilepsi türlerinde rol oynar. Genel popülasyonda, 20 yaşından önce epilepsi gelişme şansı yüzde 1’dir. Epilepsisi genetikle bağlantılı bir ebeveyniniz varsa, bu riskinizi yüzde 2 ila 5’e çıkarır.

Genetik ayrıca bazı insanları çevresel tetikleyicilerden kaynaklanan nöbetlere karşı daha duyarlı hale getirebilir.

Epilepsi her yaşta gelişebilir. Teşhis genellikle erken çocukluk döneminde veya 60 yaşından sonra ortaya çıkar.

Epilepsi Nasıl Teşhis Edilir?

Nöbet geçirdiğinizden şüpheleniyorsanız, mümkün olan en kısa sürede doktorunuza görünün. Nöbet, ciddi bir tıbbi sorunun belirtisi olabilir.

Tıbbi geçmişiniz ve belirtileriniz, doktorunuzun hangi testlerin yararlı olacağına, karar vermesine yardımcı olacaktır. Motor becerilerinizi ve zihinsel işleyişinizi test etmek için, muhtemelen nörolojik bir muayene yaptıracaksınız.

Epilepsiyi teşhis etmek için, nöbetlere neden olan diğer durumlar göz ardı edilmemelidir. Doktorunuz muhtemelen tam bir kan sayımı ve kan kimyası isteyecektir.

Kan testleri aşağıdakileri aramak için kullanılabilir:

• Bulaşıcı hastalık belirtileri.
• Karaciğer ve böbrek fonksiyonu.
• Kan şekeri seviyeleri.
• Elektroensefalogram (EEG), epilepsi teşhisinde kullanılan en yaygın testtir. Önce elektrotlar, saç derinize bir macunla tutturulur. İnvazif olmayan, ağrısız bir testtir. Belirli bir görevi yerine getirmeniz istenebilir. Bazı durumlarda test uyku sırasında yapılır. Elektrotlar beyninizin elektriksel aktivitesini kaydedecektir. Nöbet geçiriyor olsanız da, olmasanız da, normal beyin dalgası modellerindeki değişiklikler epilepside yaygındır.

Görüntüleme testleri, nöbetlere neden olabilecek tümörleri ve diğer anormallikleri ortaya çıkarabilir. Bu testler şunları içerebilir:

• CT tarama
• MR
• Pozitron emisyon tomografisi (PET)
• Tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi.
• Epilepsi genellikle, görünürde veya geri döndürülebilir bir sebep olmadan nöbetleriniz varsa teşhis edilir.

Epilepsi Nasıl Tedavi Edilir?

Çoğu insan, epilepsiyi yönetebilir. Tedavi planınız semptomların şiddetine, sağlığınıza ve tedaviye ne kadar iyi yanıt verdiğinize bağlı olacaktır.

Bazı tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Anti-epileptik (antikonvülsan, antiseizür) ilaçlar: Bu ilaçlar sahip olduğunuz nöbetlerin sayısını azaltabilir. Bazı insanlarda nöbetleri ortadan kaldırırlar. Etkili olabilmesi için ilacın aynen belirtildiği gibi alınması gerekir.
• Vagus sinir stimülatörü: Bu cihaz cerrahi olarak göğüste deri altına yerleştirilir ve boynunuzdan geçen siniri elektriksel olarak uyarır. Bu, nöbetleri önlemeye yardımcı olabilir.
• Ketojenik diyet: İlaca yanıt vermeyen kişilerin yarısından fazlası bu yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı diyetten yararlanmaktadır.
• Beyin ameliyatı: Nöbet aktivitesine neden olan beyin bölgesi çıkarılabilir veya değiştirilebilir.

Yeni tedavilerle ilgili araştırmalar devam etmektedir. Gelecekte mevcut olabilecek bir tedavi, derin beyin stimülasyonudur. Beyninize elektrotların yerleştirildiği bir prosedürdür. Sonra göğsünüze bir jeneratör yerleştirilir. Jeneratör, nöbetleri azaltmaya yardımcı olmak için, beyne elektriksel uyarılar gönderir.

Başka bir araştırma, kalp pili benzeri bir cihaz içerir. Beyin aktivitesinin modelini kontrol eder ve bir nöbeti durdurmak için, elektrik yükü veya ilaç gönderir.

Minimal invaziv ameliyatlar ve radyocerrahi de araştırılmaktadır.

• 

Epilepsi Tedavisi İçin Ameliyat Bir Seçenek Midir?

İlaç nöbet sayısını azaltamazsa, başka bir seçenek de ameliyattır.

En yaygın ameliyat, rezeksiyondur. Bu, beynin nöbetlerin başladığı kısmının çıkarılmasını içerir. Çoğu zaman, temporal lob, temporal lobektomi olarak bilinen bir prosedürle çıkarılır. Bazı durumlarda bu, nöbet aktivitesini durdurabilir.

Bazı durumlarda, ameliyat sırasında, uyanık kalmanız gerekmektedir. Böylece doktorlar sizinle konuşabilir ve görme, işitme, konuşma veya hareket gibi önemli işlevleri kontrol eden beynin bir kısmını çıkarmaktan kaçınabilir.

Beynin alanı, kaldırılamayacak kadar büyükse veya önemliyse, çoklu alt-bölgesel transeksiyon veya bağlantı kesme, denen başka bir prosedür vardır. Cerrah, sinir yolunu kesmek için beyinde kesikler yapar. Bu, nöbetlerin beynin diğer bölgelerine yayılmasını engeller.

Ameliyattan sonra, bazı insanlar nöbet önleyici ilaçları azaltabilir veya hatta almayı bırakabilir.

Anesteziye kötü tepki, kanama ve enfeksiyon dahil olmak üzere, herhangi bir ameliyat için riskler vardır. Beyin ameliyatı, bazen bilişsel değişikliklere neden olabilir. Farklı prosedürlerin artılarını ve eksilerini cerrahınızla tartışın ve nihai kararı vermeden önce, ikinci bir görüş alın.

Epilepsili Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Ketojenik diyet, genellikle epilepsili çocuklar için önerilir. Bu diyet karbonhidrat bakımından düşük ve yağ bakımından yüksektir. Diyet, vücudu enerji için ketoz adı verilen bir süreç olan, glikoz yerine yağ kullanmaya zorlar.

Diyet, yağlar, karbonhidratlar ve protein arasında sıkı bir denge gerektirir. Bu nedenle, bir beslenme uzmanı veya diyetisyenle çalışmak en iyisidir. Bu diyetteki çocuklar, bir doktor tarafından dikkatle izlenmelidir.

Ketojenik diyet, herkese fayda sağlamaz. Ancak doğru şekilde takip edildiğinde, nöbet sıklığını azaltmada genellikle başarılıdır. Bazı epilepsi türleri için, diğerlerinden daha iyi sonuç verir.

Epilepsili ergenler ve yetişkinler için, değiştirilmiş bir Atkins diyeti önerilebilir. Bu diyet aynı zamanda, yağ bakımından yüksektir ve kontrollü bir karbonhidrat alımını içerir.

Değiştirilmiş Atkins diyetini deneyen yetişkinlerin yaklaşık yarısı, daha az nöbet geçirir. Sonuçlar birkaç ay kadar kısa sürede görülebilir.

Bu diyetler, lif bakımından düşük ve yağ oranı yüksek olma eğiliminde olduğundan, kabızlık yaygın bir yan etkidir.

Yeni bir diyete başlamadan önce doktorunuzla konuşun ve hayati besinleri aldığınızdan emin olun. Her durumda, işlenmiş yiyecekleri yememek sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Epilepsi ve Davranışlarda: Bir Bağlantı Var Mıdır?

Epilepsili çocuklar, olmayanlara göre daha fazla öğrenme ve davranış problemi yaşama eğilimindedir. Bazen bir bağlantı vardır. Ancak bu sorunlara, her zaman epilepsi neden olmaz.

Zihinsel engelli çocukların, yaklaşık yüzde 15 ila 35’i de epilepsiye sahiptir. Genellikle aynı nedenden kaynaklanırlar.

Bazı insanlar, nöbetten dakikalar veya saatler önce, davranışlarında bir değişiklik yaşarlar. Bu, nöbetten önceki anormal beyin aktivitesiyle ilgili olabilir ve şunları içerebilir:

• Dikkatsizlik.
• Sinirlilik.
• Hiperaktivite.
• Saldırganlık.
• Epilepsili çocuklar, hayatlarında belirsizlik yaşayabilir. Arkadaşların ve sınıf arkadaşlarının önünde, ani bir nöbet geçirme olasılığı stresli olabilir. Bu duygular, çocuğun sosyal durumlardan çıkmasına veya geri çekilmesine neden olabilir.

Çoğu çocuk, zamanla alışmayı öğrenir. Diğerleri için, sosyal işlev bozukluğu, yetişkinliğe kadar devam edebilir. Epilepsili kişilerin yüzde 30 ila 70’inde depresyon, anksiyete veya her ikisi de vardır.

Nöbet önleyici ilaçlar da davranış üzerinde etkili olabilir. İlaca geçiş yapmak veya ayarlamalar yapmak yardımcı olabilir.

Doktor ziyaretleri sırasında davranışsal sorunlar ele alınmalıdır. Tedavi, sorunun doğasına bağlı olacaktır.

Başa çıkmanıza yardımcı olması için bireysel terapi, aile terapisi veya bir destek grubuna katılmaktan da yararlanabilirsiniz.

Epilepsi İle Yaşamak: Neleri Beklemeliyiz

Epilepsi, hayatınızın birçok bölümünü etkileyebilen kronik bir hastalıktır.

Bir nöbetin, ne zaman olacağını asla bilemeyeceğiniz için, kalabalık bir caddeden geçmek gibi, birçok günlük aktivite tehlikeli hale gelebilir. Bu sorunlar, bağımsızlık kaybına neden olabilir.

Epilepsinin, diğer bazı komplikasyonları şunları içerebilir:

• Beş dakikadan uzun süren, şiddetli nöbetler nedeniyle kalıcı hasar veya ölüm riski.
• Arada bilinç kazanmadan tekrarlayan nöbetler riski
• Epilepsi hastalarının sadece yüzde 1’ini etkileyen, epilepside ani açıklanamayan ölüm.

Düzenli doktor ziyaretlerine ve tedavi planınıza ek olarak, başa çıkmak için yapabileceğiniz, bazı şeyler şunlardır:

• Olası tetikleyicileri, belirlemeye yardımcı olmak için, bir nöbet günlüğü tutun, böylece bunlardan kaçınabilirsiniz.
• Tıbbi uyarı bileziği takın, böylece insanlar nöbet geçirirseniz ve konuşamazsanız ne yapacaklarını bilir.
• Size en yakın kişilere nöbetler ve acil bir durumda ne yapılması gerektiğini öğretin.
• Depresyon veya anksiyete belirtileri için, profesyonel yardım alın.
• Nöbet bozukluğu olan kişiler için, bir destek grubuna katılın.
• Dengeli beslenerek ve düzenli egzersiz yaparak sağlığınıza dikkat edin.

Epilepsinin Tedavisi Var Mıdır?

Epilepsinin tedavisi yoktur, ancak erken tedavi büyük bir fark yaratabilir.

Kontrolsüz veya uzun süreli nöbetler, beyin hasarına neden olabilir. Epilepsi ayrıca açıklanamayan, ani ölüm riskini de artırır.

Koşul başarıyla yönetilebilir. Nöbetler, genellikle ilaçla kontrol altına alınabilir.

İki tür beyin ameliyatı, nöbetleri azaltabilir veya ortadan kaldırabilir. Rezeksiyon adı verilen bir ameliyat, beyindeki nöbetlerin başladığı kısmının çıkarılmasını içerir.

Beynin nöbetlerden sorumlu alanı, çıkarılamayacak kadar hayati veya büyük olduğunda, cerrah bir bağlantıyı kesebilir. Bu durum, beyinde kesikler yaparak, sinir yolunu kesintiye uğratmayı içerir. Bu, nöbetlerin beynin diğer bölümlerine yayılmasını engeller.

Son araştırmalar, şiddetli epilepsili kişilerin, yüzde 81’inin ameliyattan altı ay sonra, tamamen veya neredeyse nöbetsiz olduğunu ortaya koydu. 10 yıl sonra, yüzde 72’si hala tamamen veya neredeyse nöbetsizdi.

Epilepsinin nedenleri, tedavisi ve potansiyel tedavileri ile ilgili düzinelerce başka araştırma yolu devam etmektedir.

Şu anda bir tedavi olmamasına rağmen, doğru tedavi, durumunuzda ve yaşam kalitenizde, çarpıcı bir iyileşme ile sonuçlanabilir.

Epilepsi Hakkında Bilinen Gerçekler Ve İstatistikler

Dünya çapında. 65 milyon insanın epilepsisi var. Bu, her yıl teşhis edilen 150.000 yeni epilepsi vakasının bulunduğu, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 3 milyon kişiyi içerir. Bu sayı, ülkemizde toplam 750.000 hastayı içerir.

35 yaşın üzerindeki insanlar için, epilepsinin önde gelen nedeni felçtir. 10 kişiden 6’sı için, nöbetin nedeni belirlenemiyor.

Zihinsel engelli çocukların, yüzde 15 ila 30’unda epilepsi var. Epilepsi hastalarının, yüzde 30 ila 70’inde depresyon, anksiyete veya her ikisi de var.

Aniden açıklanamayan ölüm, epilepsili kişilerin yaklaşık yüzde 1’ini etkiler.

Epilepsili kişilerin, yüzde 60 ila 70’i denedikleri, ilk anti-epilepsi ilacına tatmin edici bir şekilde yanıt veriyor. Yaklaşık yüzde 50’si nöbet olmadan iki ila beş yıl sonra ilaç almayı bırakabilir.

Epilepsili kişilerin üçte biri, işe yarayan bir tedavi bulamadıkları için, kontrol edilemeyen nöbetler geçirir. İlaca yanıt vermeyen epilepsi hastalarının, yarısından fazlası ketojenik diyetle iyileşir. Değiştirilmiş bir Atkins diyetini, deneyen yetişkinlerin yarısı daha az nöbet geçirir.